Do marca 2020r. praca zdalna była traktowana jak Święty Graal. Ta niemal mityczna forma wykonywania pracy znajdowała się w zasięgu garstki ludzi, najczęściej powiązanych z branżą IT. Pandemia mocno tutaj jednak namieszała.
Wydaje się, że o wirusie i chaosie, który wprowadził, wszyscy już zapomnieliśmy. Covidowe restrykcje skończyły się, a jednak wiele osób wciąż pracuje w trybie zdalnym.
Pandemia na zawsze zmieniła sposób w jaki pracujemy. Powrót do biur i praca wyłącznie w modelu stacjonarnym tak jak to było wcześniej, jest nierealny. Praca zdalna i hybrydowa to nasza nowa rzeczywistość, która musiała w końcu zostać uregulowana prawnie.
Praca zdalna od 7 kwietnia 2023
Zawarte w Kodeksie pracy przepisy o pracy zdalnej wejdą w życie 7 kwietnia 2023 r.
Zgodnie z definicją podaną w znowelizowanym Kodeksie pracy, praca zdalna to wykonywanie obowiązków w całości lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.
Oznacza to, że w uzgodnionych godzinach pracy, pracownik musi być dostępny w danym miejscu. Wykonywanie swoich obowiązków w kawiarni, w czasie szybkiego wypadu poza miasto czy na działce będzie więc niezgodne z prawem.
Przepisy stosowane będą do osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Kwestie pracy zdalnej można uzgodnić przy zawieraniu umowy o pracę albo już w trakcie zatrudnienia.
Praca zdalna może być wykonywana również na polecenie pracodawcy:
- w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu;
- w okresie, w którym zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe z powodu działania siły wyższej – jeżeli pracownik złoży bezpośrednio przed wydaniem polecenia oświadczenie, że posiada warunki lokalowo-techniczne do wykonywania pracy zdalnej.
Zasady świadczenia pracy zdalnej
Zasady pracy zdalnej należy zasadniczo uregulować w porozumieniu ze związkami zawodowymi, a jeśli nie ma związków (lub nie dało się z nimi uzgodnić w pełni tego porozumienia) – w regulaminie pracy zdalnej. Jeżeli jednak pracodawca nie posiada tych dokumentów, wówczas zasady wykonywania pracy zdalnej określa pracodawca w indywidualnym porozumieniu z pracownikiem.
Chęć wykonywania pracy zdalnej pracownik będzie musiał wykazać poprzez złożenie wniosku. Trzeba się jednak liczyć z tym, że pracodawca może odmówić i nie wyrazić na nią zgody.
Co do zasady, pracodawca będzie musiał wyrazić zgodę na wniosek o pracę zdalną (chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj wykonywanej pracy):
- gdy pracownica jest w ciąży;
- w przypadku pracowników wychowujących dziecko do ukończenia przez nie 4. roku życia;
- gdy pracownik sprawuje opiekę nad innym niepełnosprawnym członkiem najbliższej rodziny lub inną osobą pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym;
- gdy pracownik jest rodzicem dziecka z zaświadczeniem o niepełnosprawności;
- gdy pracownik jest rodzicem dziecka z orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności;
- gdy pracownik jest rodzicem dziecka posiadającego opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych (nawet po ukończeniu przez nie 18 roku życia).
Okazjonalna praca zdalna
W przypadku okazjonalnej pracy zdalnej, chodzi o to, że pracownikowi będzie przysługiwało prawo do 24 dni pracy zdalnej w ciągu roku.
Np. w sytuacji, gdy zachoruje dziecko, pracownik po uprzedniej zgodzie od pracodawcy będzie mógł wykonywać swoje obowiązki pracując z domu, oczywiście jeśli rodzaj pracy na to pozwala.
Obowiązki pracodawcy i pracownika
Pracodawca będzie zobowiązany:
- zapewnić materiały i narzędzia pracy, w tym niezbędne urządzenia techniczne;
- zapewnić instalację, serwis, konserwację narzędzi pracy, niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej lub pokryć niezbędne koszty z nimi związane;
- pokryć koszty energii elektrycznej oraz usług telekomunikacyjnych;
- pokryć inne koszty związane bezpośrednio z wykonywaniem pracy zdalnej;
- zapewnić pracownikowi szkolenia i pomoc techniczną niezbędne do wykonywania tej pracy.
Pracownik będzie miał obowiązek przedstawić oświadczenie, że posiada warunki lokalowo-techniczne do wykonywania pracy zdalnej. Oceny tych warunków dokonuje pracownik, a pracodawca nie będzie mógł ich podważyć.
Pracodawca będzie zobowiązany zapewnić zdalnemu pracownikowi niezbędne materiały i narzędzia do pracy. Dopuszcza się jednak, możliwość korzystania z urządzeń prywatnych po uprzednich uzgodnieniach z pracodawcą.
Pracodawca będzie zobligowany pokryć koszty energii elektrycznej i usług telekomunikacyjnych (najczęściej chodzi o Internet). Pracownikowi będzie więc przysługiwał ekwiwalent pieniężny lub ryczałt (kwota jest wciąż przedmiotem dyskusji).
Kontrola pracy zdalnej
Zgodnie z nowymi przepisami pracodawca będzie miał prawo przeprowadzić kontrolę wykonywania pracy zdalnej. Kontrola przeprowadzana będzie w porozumieniu z pracownikiem, w miejscu i czasie wykonywania pracy (najczęściej będzie to więc dom pracownika).
Jej przedmiotem będzie kontrola przestrzegania wymogów w zakresie bezpieczeństwa i ochrony informacji, w tym procedur ochrony danych osobowych oraz przestrzeganie zasad BHP.
Taka kontrola nie może naruszać prywatności pracownika i innych osób, ani utrudniać korzystania z pomieszczeń domowych. Jeżeli w jej trakcie, pracodawca stwierdzi uchybienia może zobowiązać pracownika do usunięcia ich we wskazanym terminie albo cofnąć zgodę na wykonywanie pracy zdalnej. W przypadku wycofania zgody pracownik rozpoczyna pracę w dotychczasowym miejscu pracy w terminie określonym przez pracodawcę.
Podsumowanie
Powyższy tekst ma na celu przybliżyć Ci zagadnienie pracy zdalnej i osadzić je w pewnym kontekście. Niektóre kwestie są wciąż przedmiotem analiz i dyskusji, więc musimy poczekać na ostateczne ustalenia.
Tutaj zaznaczę, że nie jestem prawnikiem i nie mogę powiedzieć czy w Twojej sytuacji powyższe przepisy mogą zostać zastosowane.
Ze swojej strony mogę zasugerować obserwowanie kont prawniczek na Instagramie. Dziewczyny wyjaśniają zawiłe kwestie prawne tak, że nawet osoby, które nigdy wcześniej nie miały styczności z tą materią są w stanie wszystko zrozumieć.
Polecam: Joanna Cur – Prawnik specjalizujący się w prawie pracy oraz Aleksandrę Pilipiuk.
